Vladislav Petković Dis - Nirvana

NIRVANA 

Noćas su me pohodili mrtvi.
Nova groblja i vekovi stari;
Prilazili k meni kao žrtvi,
Kao boji prolaznosti stvari. 

Noćas su me pohodila mora, 

Sva usahla, bez vala i pene, 

Mrtav vetar duvao je s gora, 

Trudio se svemir da pokrene. 

Noćas me je pohodila sreća 

Mrtvih duša, i san mrtve ruže, 

Noćas bila sva mrtva proleća: 

I mirisi mrtvi svuda kruže. 

Noćas ljubav dolazila k meni, 

Mrtva ljubav iz sviju vremena, 

Zaljubljeni, smrću zagrljeni, 

Pod poljupcem mrtvih uspomena. 

I sve što je postojalo ikad, 

Svoju senku sve što imađaše, 

Sve što više javiti se nikad, 

Nikad neće - k meni dohođaše. 

Tu su bili umrli oblaci, 

Mrtvo vreme s istorijom dana, 

Tu su bili poginuli zraci: 

Svu selenu pritisnu nirvana. 

I nirvana imala je tada 

Pogled koji nema ljudsko oko: 

Bez oblika, bez sreće, bez jada, 

Pogled mrtav i prazan duboko. 

I taj pogled, k'o kam da je neki, 

Padao je na mene i snove, 

Na budućnost, na prostor daleki, 

Na ideje, i sve misli nove. 

Noćas su me pohodili mrtvi, 

Nova groblja i vekovi stari; 

Prilazili k meni kao žrtvi, 

Kao boji prolaznosti stvari. 

Vladislav Petković Dis (1880 – 1917), Dis je izvedeno iz djela imena, pa je posle postao i dio imena; nema veze sa Disom koji se javlja i kao pojam u Danteovom paklu.

Dis se javlja u poeziji početkom 20. vijeka. Odrastao je i rođen u Čačku (selo Zablać kod Čačka), a 1903. dolazi u Beograd. Tu je dosta dugo radio kao običan službenik i teško živjeo, ali je i te kako stvarao. Prvu pjesmu je objavio u „Srpskom književnom glasniku”. Brzo je ušao u beogradsku boemiju. Nije znao strane jezike, o novoj umjetnosti je saznao samo preko razgovora sa obrazovanijim ljudima, nije imao direktne uzore. Bio je talentovan, ali u jezičkom smislu njegova poezija je nedotjerana. Pokazao je u svojoj poeziji elemente nadrealizma (snovi, halucinacije) – javlja se u Evropi tek 20ih godina 20. vijeka, tako da je on utro put našim nadrealistima, oni ga smatraju svojim duhovnim ocem.

Njegova poezija je slična Bodlerovoj, iako ga nikad nije ni čitao. Pesimizam je u njegovim djelima vrlo izražen, smrt je dominantan motiv, a poezija je okrenuta sebi.

1913. objavio je drugu zbirku „Mi čekamo cara”, po umetničkoj vrijednosti ona zaostaje za prvom. Učestvovao je i u Balkanskim ratovima. 1917. godine se vraća u Srbiju brodom, ali brod je torpedovan i tu je nastradao, a mnoga njegova djela su potonula zajedno sa njim.

Od svojih savremenika bio je loše ocjenjen, pa je 30ih glorifikovan i čak proglašen za najboljeg pjesnika moderne, što je bila druga krajnost.

Tek 60ih je svrstan među dobre pjesnike, odmah iza Dučića i Rakića, što je objektivna ocjena.